Vlonderplanken worden gebruikt voor een stijlvol houten terras in de tuin. Hout geeft een mooie warme en natuurlijke look aan de buitenruimte, loopt prettig en bestaat er in veel verschillende uitvoeringen. De meest voorkomende materiaalsoorten voor het gebruik van vlonders zijn:
Houten vlonderplanken: De meeste vlonderplanken zijn van hout gemaakt. Dankzij de warme uitstraling van hout zorgt een terras bestaande uit houten vlonderplanken voor een natuurlijke en gezellige sfeer. Elk soort hout heeft echter een eigen uitstraling, een andere kleur en een andere duurzaamheid. Over het algemeen worden houtsoorten vaak opgedeeld in twee groepen: hardhout of zachthout. Hoewel de naam het wel doet vermoeden, heeft het verschil niets te maken met de “hardheid” van het hout. De oorsprong van de houtsoort geeft aan of het hout wordt gerekend tot hardhout of zachthout (naaldhout).
» Hardhout: Almendrillo hout, Angelim hout, Azobe hout, Bankirai hout, Cumaru hout, Kempas hout, Keruing hout
» Zachthout: Douglas hout, Grenenhout, Steigerhout, Vurenhout.
Composiet/WPC vlonderplanken: Vlonders en terrasplanken van composiet hebben de warme uitstraling van hout en de duurzaamheid van kunststof. Dit type materiaal wordt de laatste tijd erg vaak toegepast, omdat composiet vlonders splintervrij zijn, niet glad worden, vrijwel kleurvast zijn én bestand zijn tegen insecten en verrotting.
Bamboe vlonderplanken: Bamboe hout is niet afkomstig van een boom, maar van een grassoort. Nadat bamboe verwerkt tot een (vlonder-)plank lijkt het erg op hout. Het voordeel van bamboe vlonders is dat deze een levensduur van maar liefst 25 tot 30 jaar hebben, waardoor dit type vlonder uitermate geschikt als duurzame vlonderplank is. De kleur is van bamboe vlonderplanken is van nature vrij donker en de groeiknopen van de stengels zijn te herkennen aan de zwarte strepen. Deze zwarte strepen zorgen voor de exclusieve uitstraling die bamboe zo populair maakt. Bovendien is het ecologisch verantwoord materiaal: bamboe groeit namelijk heel snel, soms met wel 30 centimeter per dag. Ook neemt bamboe weinig water op, ideaal langs een zwembad of aan het water.
Houtsoorten zijn vaak in te delen in twee groepen: hardhout of zachthout (naaldhout). Hoewel de naam het wel doet vermoeden, heeft het verschil niets te maken met de “hardheid” van het hout. De manier waarop de boom zich voorplant geeft aan of het hout wordt gerekend tot hardhout of zachthout.
Hardhout ontstaat namelijk van bomen die zich voortplanten met zaden die beschermd of omhulst zijn. Denk bijvoorbeeld aan appelbomen of notenbomen. Zachthout komt daarentegen van bomen waarvan de zaden naakt worden verspreid. Zachthout is veelal naaldhout terwijl hardhout vaak loofhout is.
Hardhout: Met hardhout wordt over het algemeen het hout van loofbomen bedoeld, waardoor hardhout ook wel bekend als loofhout staat. De eigenschappen van hardhout (of dus loofhout) zijn natuurlijk per boom verschillend, maar over het algemeen groeien deze bomen langzamer waardoor de dichtheid toeneemt. Door deze dichtheid komt het regelmatig voor dat hardhout zwaar, sterk en duurzaam is. Vandaar dus ook de naam hardhout. Voorbeelden van hardhouten vlonders zijn: Almendrillo hout, Angelim hout, Azobe hout, Bankirai hout, Cumaru hout, Kempas hout en Keruing hout.
Zachthout: Zachthout wordt ook wel naaldhout genoemd, omdat dit hout vaak afkomstig is van naaldbomen zoals de Spar en Den. Deze bomen groeien sneller dan Loofbomen en zijn daardoor vaak ook goedkoper. Doordat deze bomen sneller groeien is het nadeel daarentegen wel dat het hout minder dicht en dus stevig is. Daarnaast hebben deze houtsoorten over het algemeen een lagere duurzaamheidsklasse. Voorbeelden van zachthouten vlonders zijn: Douglas hout, Grenenhout, Steigerhout, Vurenhout.
Bij het kiezen van een houtsoort voor jouw vlonder zijn er vier belangrijke punten waar je op moet letten: het gebruik, de duurzaamheid, de eigenschappen en het budget.
1. Het gebruik van de vlonder
De belangrijkste vraag die je eerst moet beantwoord is waar je de vlonder voor wilt gebruiken. Ga je een vlonder in de tuin leggen die intensief gebruikt gaat worden? Dan worden over het algemeen de meer duurzame en hardhouten vlonders aanbevolen. Heb je een dakterras of bijvoorbeeld een overdekt balkon: dan kun je ook voor een lichtere houtsoort zoals Lariks, Grenen en vuren kiezen.
2. De duurzaamheidsklasse
Naast de mate van gebruik is ook de duurzaamheidsklasse een belangrijke factor bij het bepalen van de juiste houtsoort voor de vlonder. Duurzaamheid zegt hierin niet alleen iets over de houdbaarheid, maar ook over andere zaken zoals de vochtbestendigheid, de gevoeligheid voor groene alg en de mate van gladheid. Om de mate van duurzaamheid te bepalen bestaat er een verdeling in klassen: het meest duurzame hout bevindt zich in klasse 1, hout van een gemiddelde duurzaamheid is van klasse 3, en zo verder tot en met klasse 5. De hoogste, eerste klasse gaat meer dan 25 jaar mee. De laagste klasse, klasse 5, heeft een houdbaarheid van maximaal 5 jaar.
3. De eigenschappen van ieder houtsoort
Daarnaast heeft houtsoort natuurlijk zijn eigen specifieke kenmerken, uitstraling en kleur. Wat betreft de kleur moet je je echter niet te veel laten beïnvloeden. Zo is Massaranduba hardhout bijvoorbeeld heel donkerbruin van kleur, terwijl Bilinga een hele gele kleur heeft. Echter vergrijzen alle soorten hout uiteindelijk. Wel vergrijst de ene houtsoort mooier (egaler) dan de andere houtsoort. Je kunt op de onderstaande eigenschappen van hout letten:
– De werking van hout en scheuren: hout is een natuurproduct dat werkt, omdat het aan zijn natuurlijke omgeving en klimaat aanpast. Door vermindering of toename van het vochtgehalte in hout kan hout uitzetten of krimpen. Door dit proces van zwellen en krimpen kunnen er oppervlakkige scheurtjes, barsten of kopscheuren in hout ontstaan. De afmetingen van deze scheurtjes en barsten is afhankelijk van de duurzaamheidsklasse en de behandeling van het hout.
– Hars: verschillende houtsoorten bevatten van nature zogenaamde harslijnen en harszakjes en zijn dus gevoelig voor hars. Bij warme omstandigheden kunnen deze harsplekken gaan uitvloeien, waardoor er witte of groene sporen op het hout kunnen ontstaan. Het hars zal na verloop van tijd hard worden en door weersinvloeden deels weer wegspoelen.
– Impregneermiddel (naaldhout): Naaldhout dat onder hoge druk geïmpregneerd is bevat soms witte of groene vlekken van impregneermiddel. Deze witte of groene sporen op het hout moeten NIET verward worden met schimmel. Dit impregneermiddel kun je namelijk eenvoudig afvegen met een harde bezem. Bovendien zullen deze vlekken door UV-straling en andere weersomstandigheden vanzelf in het hout trekken en dus verdwijnen. Let wel op: geïmpregneerd hout wordt na verloop van tijd blanker en zal langzaam vergrijzen.
– Kleurverschil: omdat hout een natuurlijk product is, is geen enkele vlonderplank exact hetzelfde. Hierdoor kan zowel de structuur als de kleur van het hout per plank verschillen. Hoewel kleurverschil nooit 100% te voorkomen is, is het kleurverschil wel sterk afhankelijk van de houtsoort en kwaliteit ervan. Maar onthoud dat kleurverschillen normaal zijn en onder weersinvloeden vanzelf minder zullen worden.
– Mergstralen (naaldhout): in de kern van naaldhoutsoorten bevindt zich het merg. Mergstralen zorgen voor de voeding van een boom. Dit zachte weefsel zit van nature in naaldhout en is vaak donkerder van kleur dan de rest van het type hout. Voornamelijk bij lichte naaldhoutsoorten, zoals Lariks, kan merg opvallen en wordt hierdoor regelmatig verward met houtrot of schimmel. Mergstralen is echter niet te verwarren met rot of schimmel en wordt ook niet veroorzaakt door insecten. Mergstralen zitten van nature namelijk in bepaalde houtsoorten, valt niet te voorkomen en zegt allesbehalve iets over de kwaliteit van het hout.
– Noesten en kwasten: Hout kan noesten en kwasten bevatten: plekken waar een tak aan een boom heeft gezeten. Over het algemeen geldt, hoe duurder de houtsoort, des te minder noesten en kwasten. Zo bevat grenen doorgaans bijvoorbeeld meer noesten dan vuren hout en hebben duurdere hardhoutsoorten, zoals Bankirai, nauwelijks noesten en kwasten. Mocht je echt niet van noesten houden: er bestaan ook enkele noestarme houtproducten.
– Pinholes (hardhout): hardhouten vlonders kunnen kleine pinholes bevatten in de vorm van gaatjes. Hoewel deze onschuldige gaatjes vaak verward worden met schade of een defect, is dat niet het geval. Pinholes zijn kleine gaatjes die door tropische insecten (geen houtwormen!) in regenwouden – die zich voeden middels de sapstromen van een boom – ontstaan. Vaak trekken deze gaatjes na verloop van tijd dicht.
– Schimmel: wanneer nat hout een tijdje op elkaar heeft gelegen kunnen er kleine schimmelplekjes in het hout ontstaan. Deze oppervlakkige witte of zwarte plekjes vormen vaak geen enkel probleem en doen niks af aan de kwaliteit van het hout. Sterker nog: deze plekjes verdwijnen vanzelf door weersinvloeden zoals regen en zonlicht.
– Uitzetstoffen (hardhout): hardhout kan uitzetstoffen bevatten: vloeibare stoffen die kunnen uittreden en bruine vlekken veroorzaken. Dit is een eenmalig proces en door de verschillende weersomstandigheden, zoals regen, zon en UW-straling, zullen de vlekken vanzelf verdwijnen.
– Vergrijzingsproces: onder invloed van het weer (zon) zal de kleurstelling van ieder type hout lichter worden en uiteindelijk vergrijzen.
De wijze en snelheid van het vergrijzingsproces verschilt echter per houtsoort. Zelfs de kleur grijs waarin hout verkleurt kan per houtsoort verschillen. Hoe je het went of keer: bij hout is vergrijzing niet tegen te gaan. Je kunt het vergrijzingsproces wel vertragen door het hout met beits of olie te behandelen.
– Watervlekken: wanneer hout op elkaar heeft gestaan in een vochtige omgeving kunnen er watervlekken ontstaan. Met name bij meer donkere of roodkleurige hardhoutsoorten vallen deze watervlekken op. Zodra het hout vervolgens in contact komt met verschillende weersomstandigheden (zoals regen en met name wind) zullen deze watervlekken volledig verdwijnen.
– Zwarte vlekken: bij onbehandeld hout kan het voorkomen dat er zwarte vlekken ontstaan. Dit wordt veroorzaakt door het aanwezige looizuur, wat van nature in bepaalde soorten hout zit, in contact komt met staal van bijvoorbeeld een vorm. Deze zwarte vlekken zijn eenvoudig te behandelen met ontweringswater of met oxaalzuur.
4. Het budget
Uiteraard is jouw budget natuurlijk ook belangrijk. De prijs van vlonderplanken kunnen namelijk sterk variëren, zelfs binnen het cluster hardhouten vlonderplanken zijn de verschillen groot. Het advies is wel om niet op een verkeerde manier te besparen op het materiaal. Zorg er in ieder geval voor dat het veilig en stevig is op een vlonder. Bedenk daarnaast aan welke eigenschappen het materiaal aan moet voldoen en welke eisen voor jou prioriteit hebben.